Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach: Rozbudowane Programy na Rzecz Ochrony Środowiska w 2024 Roku
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach (WFOŚiGW) od lat stanowi fundamentalne wsparcie finansowe dla różnorodnych projektów związanych z ochroną środowiska na terenie województwa śląskiego. Fundusz aktywnie działa na rzecz poprawy jakości powietrza, gospodarki wodnej oraz przestrzeni zielonych, kierując swoją ofertę do szerokiego grona odbiorców, w tym do jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorstw oraz osób fizycznych i prawnych. W ramach swoich działań, WFOŚiGW w Katowicach na 2024 rok przygotował szereg programów, które mają na celu dalsze wsparcie inicjatyw proekologicznych. Wśród najważniejszych propozycji na rok 2024 znalazły się programy: „Zamień piec na sieć”, „Błękitno-zielona Infrastruktura” oraz „Zielona Przestrzeń” – II Edycja. Każdy z tych programów skupia się na różnych aspektach ochrony środowiska, ale wszystkie mają wspólny cel – poprawę warunków życia mieszkańców regionu oraz zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko.
„Zamień piec na sieć” – Kluczowy Program dla Czystego Powietrza
Jednym z głównych programów oferowanych przez WFOŚiGW w Katowicach jest „Zamień piec na sieć”. Program ten, będący odpowiedzią na rosnące zanieczyszczenie powietrza w regionie, jest dedykowany wspieraniu działań zmierzających do likwidacji starych, nieefektywnych źródeł ciepła, które przyczyniają się do emisji szkodliwych substancji do atmosfery.
W Polsce, zwłaszcza w regionach takich jak województwo śląskie, problem smogu i zanieczyszczenia powietrza jest wyjątkowo dotkliwy, szczególnie w okresie grzewczym. Wysokie stężenia pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 oraz innych szkodliwych substancji, takich jak benzo(a)piren, negatywnie wpływają na zdrowie mieszkańców, prowadząc do licznych schorzeń układu oddechowego, krążeniowego, a także do przedwczesnych zgonów. Z tego powodu, program „Zamień piec na sieć” ma na celu przede wszystkim zmniejszenie emisji tych zanieczyszczeń, poprzez wspieranie przechodzenia na bardziej ekologiczne źródła ciepła.
Program jest skierowany do koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych, które mogą ubiegać się o dofinansowanie na pokrycie do 100% kosztów kwalifikowanych związanych z realizacją projektów modernizacji źródeł ciepła. W ramach programu wyróżniono dwa główne warianty dofinansowania:
- Wariant I przewiduje likwidację starych źródeł ciepła w obiektach i zastąpienie ich podłączeniem do istniejącej sieci ciepłowniczej. Dofinansowanie obejmuje nie tylko koszty związane z zabudową nowego przyłącza, ale również instalację nowoczesnych węzłów wymiennikowych. Takie podejście pozwala na znaczącą redukcję emisji zanieczyszczeń w obiektach, które dotychczas były ogrzewane przy użyciu przestarzałych, niskoefektywnych kotłów, często opalanych węglem lub innymi paliwami stałymi.
- Wariant II oferuje możliwość likwidacji dotychczasowych, nieekologicznych źródeł ciepła i zastąpienie ich odnawialnymi źródłami energii (OZE). W ramach tego wariantu dofinansowanie można uzyskać na instalację pomp ciepła, kotłów na biomasę, a także na dodatkowe instalacje fotowoltaiczne, które mogą wspierać nowy system grzewczy. Jest to szczególnie ważne rozwiązanie w miejscach, gdzie ze względów technicznych lub ekonomicznych nie jest możliwe podłączenie obiektu do sieci ciepłowniczej.
Dofinansowanie w ramach programu „Zamień piec na sieć” jest kluczowe dla osiągnięcia celów związanych z poprawą jakości powietrza w regionie. Zastępowanie starych, niskoefektywnych pieców nowoczesnymi rozwiązaniami ciepłowniczymi i OZE przyczynia się do redukcji emisji zanieczyszczeń, co bezpośrednio przekłada się na lepsze zdrowie i wyższą jakość życia mieszkańców województwa śląskiego.
„Błękitno-zielona Infrastruktura” – Zrównoważone Zarządzanie Zasobami Wodnymi
Kolejnym istotnym programem, który został ogłoszony przez WFOŚiGW w Katowicach, jest „Błękitno-zielona Infrastruktura”. Program ten został stworzony jako odpowiedź na rosnące wyzwania związane z zarządzaniem wodami opadowymi i roztopowymi oraz na coraz częstsze zjawiska ekstremalne, takie jak susze i gwałtowne opady deszczu, które prowadzą do podtopień i powodzi.
Zmiany klimatyczne, które obserwujemy w ostatnich latach, w sposób szczególny dotykają gospodarki wodnej. Coraz dłuższe okresy bezdeszczowe przerywane są intensywnymi opadami, które mogą prowadzić do szybkiego przepełniania systemów kanalizacyjnych i podtopień. Z drugiej strony, długotrwałe susze negatywnie wpływają na dostępność wody, co jest szczególnie dotkliwe dla rolnictwa, przemysłu oraz mieszkańców miast i wsi.
Celem programu „Błękitno-zielona Infrastruktura” jest zatem zwiększenie retencji wód opadowych i roztopowych oraz promowanie rozwiązań, które pozwalają na efektywne zarządzanie zasobami wodnymi. Program przewiduje dofinansowanie na realizację różnorodnych projektów, które mają na celu zatrzymanie wody deszczowej w miejscu jej opadu oraz ograniczenie zużycia wody.
W ramach tego programu mogą być dofinansowane następujące rodzaje przedsięwzięć:
- Systemy zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi – projekty obejmujące budowę infrastruktury umożliwiającej zatrzymywanie i efektywne wykorzystanie wód deszczowych. Mogą to być systemy retencji, które pozwalają na magazynowanie wody opadowej i jej późniejsze wykorzystanie do podlewania terenów zielonych, a także systemy infiltracyjne, które umożliwiają powolne wchłanianie wody przez grunt, co redukuje ryzyko podtopień.
- Instalacje do zbierania i wykorzystywania wód deszczowych i roztopowych – projekty mające na celu instalację urządzeń zbierających wodę opadową z dachów budynków i innych powierzchni utwardzonych, a następnie jej magazynowanie w zbiornikach retencyjnych. Zmagazynowana woda może być później wykorzystywana do celów gospodarczych, takich jak podlewanie roślin, mycie samochodów, a nawet spłukiwanie toalet.
- Błękitno-zielona infrastruktura – projekty obejmujące budowę i modernizację infrastruktury miejskiej, która łączy elementy zieleni z rozwiązaniami technologicznymi. Przykłady takich projektów to zielone dachy, zielone przystanki, ogrody deszczowe, ogrody wertykalne, a także rowy bioretencyjne. Wszystkie te rozwiązania mają na celu nie tylko poprawę estetyki miejskiej, ale także zwiększenie retencji wód opadowych i poprawę mikroklimatu w miastach.
Program „Błękitno-zielona Infrastruktura” skierowany jest do szerokiego grona odbiorców. Mogą z niego korzystać osoby prawne posiadające tytuł prawny do nieruchomości, na której ma być realizowany projekt, a także jednostki samorządu terytorialnego działające w imieniu osób fizycznych.
Budżet programu wynosi 10 milionów złotych, z czego połowa tej kwoty zostanie przeznaczona na dotacje, a pozostała część na preferencyjne pożyczki. Nabór wniosków rozpoczyna się 24 czerwca 2024 roku i potrwa do 31 października 2025 roku. Ważnym elementem programu jest możliwość skorzystania z kompleksowego doradztwa oferowanego przez Fundusz, które obejmuje pomoc w przygotowaniu wniosków, doradztwo techniczne oraz wsparcie w realizacji projektów.
„Zielona Przestrzeń” – II Edycja: Rozwój Terenów Zielonych w Mieście
Ostatnim z trzech kluczowych programów ogłoszonych na 2024 rok przez WFOŚiGW w Katowicach jest „Zielona Przestrzeń” – II Edycja. Program ten ma na celu wspieranie rozwoju terenów zielonych w przestrzeni publicznej, co jest niezwykle istotne w kontekście poprawy jakości życia mieszkańców miast, jak również w adaptacji do zmian klimatycznych.
Tereny zielone pełnią kluczową rolę w miastach, nie tylko jako miejsca rekreacji, ale również jako elementy wpływające na mikroklimat i redukcję zanieczyszczeń. Zieleń miejska przyczynia się do obniżenia temperatury powietrza w gorące dni, redukcji hałasu, poprawy jakości powietrza, a także do zwiększenia bioróżnorodności. Dlatego też program „Zielona Przestrzeń” ma na celu wsparcie projektów, które przyczyniają się do rozwoju nowych terenów zielonych oraz modernizacji istniejących.
W ramach tego programu możliwe jest uzyskanie dofinansowania na różnorodne projekty, takie jak:
- Tworzenie nowych terenów zielonych – program wspiera inicjatywy mające na celu przekształcanie nieużytków i terenów zdegradowanych w zielone przestrzenie miejskie, takie jak parki, skwery, zieleńce i tereny rekreacyjne. Projekty te mają na celu nie tylko poprawę estetyki przestrzeni miejskiej, ale także stworzenie miejsc sprzyjających rekreacji i aktywności fizycznej mieszkańców.
- Modernizacja istniejących terenów zielonych – wsparcie mogą uzyskać również projekty, które zakładają modernizację i rewitalizację istniejących terenów zielonych. Może to obejmować m.in. nasadzenia nowych drzew, krzewów i roślin, a także budowę ścieżek spacerowych i rowerowych z materiałów wodoprzepuszczalnych, które sprzyjają retencji wody i zmniejszają efekt tzw. miejskiej wyspy ciepła.
- Budowa miejsc rekreacyjnych – program wspiera także budowę miejsc do rekreacji, takich jak place zabaw, siłownie plenerowe, ścieżki zdrowia oraz boiska sportowe. Dofinansowanie można uzyskać na projekty, które zakładają integrację tych elementów z otaczającą zielenią, co ma na celu stworzenie przyjaznych i bezpiecznych przestrzeni do aktywnego wypoczynku.
- Edukacja ekologiczna – w ramach programu „Zielona Przestrzeń” istnieje możliwość uzyskania wsparcia na projekty edukacyjne związane z ochroną środowiska i ekologią. Może to obejmować instalację tablic dydaktycznych, organizację warsztatów i zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży, a także tworzenie instalacji artystycznych o tematyce ekologicznej, które będą inspirować do troski o środowisko.
Warto podkreślić, że „Zielona Przestrzeń” – II Edycja jest kontynuacją pierwszej edycji programu, która cieszyła się dużym zainteresowaniem i przyniosła wymierne korzyści w postaci nowych terenów zielonych w miastach i wsiach województwa śląskiego. W ramach II edycji budżet programu wynosi 5 milionów złotych, a dofinansowanie może pokryć do 80% kosztów kwalifikowanych projektu, przy czym minimalna kwota wsparcia wynosi 100 tysięcy złotych. Nabór wniosków rozpocznie się 12 sierpnia 2024 roku i zakończy 30 września 2024 roku.
Znaczenie Programów WFOŚiGW dla Zrównoważonego Rozwoju Regionu
Programy realizowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach mają ogromne znaczenie dla zrównoważonego rozwoju regionu śląskiego. Województwo to, mimo że jest jednym z najbardziej zurbanizowanych i uprzemysłowionych obszarów Polski, stoi przed wieloma wyzwaniami związanymi z ochroną środowiska. Historyczna dominacja przemysłu ciężkiego, w tym hutnictwa i górnictwa, przyczyniła się do znacznej degradacji środowiska naturalnego, w tym zanieczyszczenia powietrza, degradacji terenów oraz wyczerpywania zasobów wodnych.
W tym kontekście, inicjatywy takie jak „Zamień piec na sieć”, „Błękitno-zielona Infrastruktura” oraz „Zielona Przestrzeń” odgrywają kluczową rolę w odbudowie i ochronie środowiska. Każdy z tych programów wnosi istotny wkład w redukcję emisji zanieczyszczeń, adaptację do zmian klimatycznych oraz poprawę jakości życia mieszkańców regionu.
Redukcja zanieczyszczeń powietrza
Program „Zamień piec na sieć” jest kluczowym elementem w walce ze smogiem, który jest poważnym problemem na Śląsku. Likwidacja przestarzałych źródeł ciepła i ich zastąpienie nowoczesnymi, ekologicznymi rozwiązaniami znacząco przyczynia się do poprawy jakości powietrza, co bezpośrednio przekłada się na zdrowie mieszkańców.
Zarządzanie zasobami wodnymi
Program „Błękitno-zielona Infrastruktura” adresuje problemy związane z gospodarką wodną, które stają się coraz bardziej palące w obliczu zmieniającego się klimatu. Projekty wspierane przez ten program nie tylko przyczyniają się do ochrony zasobów wodnych, ale również pomagają miastom i wsiom lepiej radzić sobie z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, takimi jak susze i powodzie.
Zieleń miejska
Program „Zielona Przestrzeń” ma na celu rozwój zieleni miejskiej, która jest nie tylko estetycznym elementem przestrzeni miejskiej, ale także pełni ważne funkcje ekologiczne i społeczne. Tereny zielone są kluczowe dla poprawy mikroklimatu w miastach, redukcji zanieczyszczeń powietrza, a także dla zdrowia psychicznego i fizycznego mieszkańców.
Podsumowanie
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, poprzez swoje programy takie jak „Zamień piec na sieć”, „Błękitno-zielona Infrastruktura” oraz „Zielona Przestrzeń” – II Edycja, odgrywa kluczową rolę w poprawie stanu środowiska naturalnego w regionie śląskim. Dofinansowanie projektów mających na celu redukcję emisji zanieczyszczeń, zrównoważone zarządzanie wodami opadowymi oraz rozwój zieleni miejskiej przyczynia się do tworzenia zdrowszego, bardziej zrównoważonego środowiska dla mieszkańców regionu.
Te inicjatywy, choć już teraz przynoszą wymierne korzyści, stanowią dopiero początek długofalowych działań, które są niezbędne, aby skutecznie stawić czoła wyzwaniom związanym z ochroną środowiska i zmianami klimatycznymi. Współpraca wszystkich interesariuszy oraz dalsze inwestycje w projekty proekologiczne są kluczowe dla zapewnienia, że Śląsk będzie regionem, w którym można żyć w zdrowym i przyjaznym środowisku.