103 miliardy złotych dla trzech milionów domów jednorodzinnych – tyle Ministerstwo Klimatu, przy współudziale Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także Wojewódzkich Funduszy, chce przeznaczyć na walkę z zanieczyszczeniami powietrza.
Stan powietrza, zwłaszcza w okresie zimowym, pozostawia wiele do życzenia. W dobie rozwoju przemysłu wydawać by się mogło, że zanieczyszczone powietrze osiągnęło już swój punkt kulminacyjny. Z biegiem lat i rozwojem technologii stała się ona bardziej czysta. Normy wobec dużych zakładów emitujących zanieczyszczenia do powietrza stały się bardzo restrykcyjne, co przyczyniło się do modernizacji lub ich całkowitej likwidacji. Problem z zanieczyszczeniami jednak nie zniknął, a wręcz przeciwnie – staje się coraz większy. Nie leży on jednak tylko po stronie przedsiębiorstw emitujących gazy do powietrza. Jako pierwszą i podstawową przyczynę zanieczyszczenia powietrza wskazuje się niską emisję, czyli ogrzewanie pomieszczeń przestarzałymi domowymi piecami oraz kotłami na węgiel i drewno. Niskiej jakości paliwo, kotły niespełniające wymagań, nieszczelna stolarka okienna i drzwiowa, a także nieocieplone budynki sprawiają, że ogrzewamy nasze domy i mieszkania, jednak bez większego efektu. Natomiast to wszystko przyczynia się do powstawania niskiej emisji. W związku z dużym zużyciem paliwa szukamy najtańszego, niekoniecznie ekologicznego, paliwa. Taki stan rzeczy ma już nawet swoją nazwę – „ubóstwo energetyczne” – najprościej rzecz ujmując jest to trudność w zapewnieniu odpowiedniej temperatury w domu za rozsądną cenę. Wbrew powszechnym przekonaniom problem ten nie dotyka jedynie rodzin ubogich, ale także tych ze stosunkowo dużymi dochodami. Według Instytutu Badań Strukturalnych ubóstwo energetyczne dotyczy aż 12 procent mieszkańców Polski. Czyli co ósma osoba w naszym kraju ma problem z ogrzaniem swojego domu czy mieszkania. 2,5 mln osób skazanych jest na ubóstwo energetyczne z powodu braku pieniędzy. Reszta to osoby, które mają problem z ogrzewaniem ciepłą wodą i elektrycznością z powodu
miejsca, w którym mieszkają. O tym, jak niebezpieczne jest zanieczyszczenie powietrza, nie trzeba już chyba przekonywać nikogo. Ludzie zrzeszają się w bardziej lub mniej formalne grupy, które chcą i walczą o lepszą jakość powietrza. Zimą bardzo często słyszymy alerty ostrzegające przed zanieczyszczeniami. Jest to szczególnie szkodliwe dla osób starszych, mających problemy astmatyczne czy chorujących na serce, a także dzieci. Różne źródła podają dane statystyczne na temat przedwczesnych zgonów spowodowanych właśnie zanieczyszczeniem powietrza. Liczba ta waha się od 40 do nawet 45 tys. osób rocznie. Wymiana na nowe źródła energii to kosztowne przedsięwzięcie. Dlatego Ministerstwo Klimatu oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także Wojewódzkie Fundusze wyszły naprzeciw potencjalnym beneficjentom i utworzyły program „Czyste powietrze”. Na ten cel zostały zarezerwowane środki – 103 miliardy złotych, z czego 63,3 miliarda złotych stanowią dotacje, a 39,7 miliarda złotych pożyczki. Kwoty dofinansowania w takiej formie mogą sięgać do 90 procent kosztów kwalifikowanych inwestycji. Wysokość dopłat jest zależna od dochodu na osobę w gospodarstwie domowym oraz możliwości skorzystania z ulgi podatkowej. Wstępne szacunki wskazują, że z programu ma skorzystać trzy miliony domów jednorodzinnych. Program skierowany jest przede wszystkim do osób fizycznych, które są właścicielami już istniejących domów jednorodzinnych. Uzyskanie dofinansowania przez budynki jest możliwe tylko w tym wypadku, kiedy podłączenie do sieci ciepłowniczej na danym obszarze nie jest możliwe lub nie jest uzasadnione ekonomicznie. W przypadku ogrzewania gazowego warunkiem jest brak możliwości lub brak uzasadnienia ekonomicznego podłączenia do sieci dystrybucji gazu. Warunkiem montażu kotła na węgiel, a od 1.07.2019 r. wszystkich kotłów na paliwo stałe, jest brak możliwości podłączenia lub brak uzasadnienia ekonomicznego podłączenia do sieci dystrybucji gazu. Minimalny koszt kwalifikowany danego projektu, który zostanie zwrócony przez Wojewódzki Fundusz, to 7 tys. zł. Maksymalnie zaś można uzyskać 53 tys. zł. W przypadku, gdy nasze koszty będą większe niż 53 tys. zł, możemy zwrócić się dodatkowo do Wojewódzkiego Funduszu o dofinansowanie w formie pożyczki. Oferta pożyczki dla potencjalnych beneficjentów została przygotowana na preferencyjnych warunkach. Obejmuje m.in. piętnastoletni okres spłaty oraz możliwość karencji w spłacie rat kapitałowych liczona od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki do daty spłaty pierwszej raty kapitałowej, lecz nie dłuższa niż do 12 miesięcy po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia. Karencja w spłacie pożyczki wlicza się w okres spłaty pożyczki. Zadanie może być realizowane do 30 miesięcy od daty złożenia wniosku o dofinansowanie, ale nie później niż do 30 czerwca 2029 roku. Realizacja zadania nie może rozpocząć się wcześniej niż złożenie wniosku o dofinansowanie (z wyłączeniem dokumentacji projektowej i audytu energetycznego, które mogą zostać wykonane wcześniej). Zakończenie przedsięwzięcia nie może nastąpić przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Data zakończenia realizacji będzie potwierdzona w ostatnim protokole odbioru robót wykonawcy lub w protokole końcowym w przypadku przeprowadzenia kontroli przedstawiciela Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program przewiduje dofinansowania m.in. na: • wymianę starych źródeł ciepła (pieców i kotłów na paliwa stałe) oraz zakup i montaż nowych źródeł ciepła spełniających wymagania programu, • docieplenie przegród budynku, • wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, • instalację dnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych i instalacji fotowoltaicznej), • montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Ciekawym ozwiązaniem/pomocą przy doborze odpowiednich urządzeń jest utworzenie przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy bazy urządzeń rzewczych. Każdy producent, spełniający wymagania programu „Czyste powietrze” w zakresie urządzeń takich jak: kotły na paliwa stałe, kotły gazowe ondensacyjne oraz olejowe, kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, może dodać swój produkt w bazie. Potencjalny beneficjent może korzystać z bazy określając odpowiednie parametry urządzenia/urządzeń, które najbardziej go interesują. Należy jednak pamiętać, że korzystanie z bazy jest dobrowolne, a każdy może szukać odpowiednich urządzeń na własną rękę. Więcej informacji: www.czyste-urzadzenia. ios.edu.pl W województwie śląskim WFOŚiGW utworzył punkty informacyjne, w których można uzyskać dodatkowe informacje na temat programu: Katowice, ul. Wita Stwosza 2 (punkt czynny w poniedziałki od 7.30 do 17.00, od wtorku do piątku od 7.30 do 14.30), Bielsko-Biała, ul. Legionów 57 (punkt czynny w dni robocze w godzinach od 9.00 do 14.00), Częstochowa, ul. Jana III Sobieskiego 7 (punkt czynny w dni robocze w godzinach od 9.00 do 14.00). Dla ułatwienia dostępu do programu od 29 lipca 2019 możliwiono również gminom udział w procesie wdrażania programu. Na podstawie zawartych z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej orozumień, przyjmują wnioski o dofinansowanie i dokonują ich wstępnej weryfikacji. Na dzień 10 lutego 2020 roku do programu przystąpiło już 31 gmin: Bobrowniki, Czernichów, Gaszowice, Jaworzno, Kalety, Koszarawa, Kozy, Kuźnia Raciborska, Lipie, Łaziska Górne, Łodygowice, Miedźno, Mysłowice, Ogrodzieniec, Pietrowice Wielkie, Popów, Przystajń, Pyskowice, Racibórz, Skoczów, Suszec, Szczekociny, Tworóg, Wilamowice, Wręczyca Wielka, Wyry, Zawiercie, Żory, Wojkowice, Koniecpol. Jednak program cieszy się tak dużym zainteresowaniem, że można się spodziewać kolejnych gmin, które przyłączą się do tego wspólnego przedsięwzięcia. Systematycznie odbywają się również w poszczególnych gminach spotkania informacyjne na temat programu oraz możliwości wsparcia. Osoby zainteresowane zachęcamy do odwiedzania strony Wojewódzkiego Funduszu w Katowicach.