Agroenergia dla polskiego rolnictwa
W Polsce istnieje ok. 1,3 mln gospodarstw rolnych, co plasuje nasz kraj na trzecim miejscu w Europie pod względem udziału powierzchni rolnej w całkowitej powierzchni kraju. Mówiąc o transformacji energetycznej, nie można więc przejść obojętnie wobec sektora rolniczego i wykorzystaniu w nim odnawialnych źródeł energii. Dlatego też 1 października 2021 roku ruszył nabór do pierwszej części programu Agroenergia, która wdrażana będzie przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (w tym także WFOŚiGW w Katowicach) ze środków udostępnionych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Rolnicy mogą ubiegać się o dofinansowanie do instalacji fotowoltaicznych, małych instalacji wiatrowych oraz pomp ciepła. Na tym jednak nie koniec, bo druga część programu dotyczy dofinansowania biogazowni rolniczych wraz z towarzyszącą instalacją wytwarzania biogazu rolniczego oraz małych elektrowni wodnych i towarzyszących im magazynów energii. Ta część programu jest z kolei realizowana bezpośrednio przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Trwa nabór wniosków.
Energia z rolnictwa – dobry kierunek zmian
Technologie OZE są przyszłością polskich rolnictw. Po pierwsze oznacza to dla nich większą niezależność energetyczną i oszczędność prowadzenia gospodarstwa. Po drugie, wykorzystanie energetyki wodnej, czy biogazowni rolniczych poprawia jakość wód, gleb i powietrza (mniejsza emisja gazów cieplarnianych do atmosfery). Transformacja energetyczna gospodarstw wolnych wpływa więc pozytywnie nie tylko na klimat, ale również na zdrowie. Nie bez znaczenia jest potencjał, jaki tkwi w terenach rolnych. W toku produkcji powstają ogromne zasoby biomasy, którą można wykorzystać do celów energetycznych (produkcja biogazu). Poza tym są to często nieosłonięte obszary liczące setki hektarów o dobrym nasłonecznieniu, co tworzy idealne warunki do funkcjonowania instalacji fotowoltaicznych oraz wiatrowych. – Wszystkie kierunki naszego wsparcia finansowego w Agreoenergii dla produkcji „zielonej” energii wiążą się z zastosowaniem nowatorskich rozwiązań – np. paneli fotowoltaicznych czy instalacji biogazowych albo urządzeń elektrowni wodnych. W skali mikro, z perspektywy małych ojczyzn i lokalnych społeczności, rozproszenie źródeł energii będzie sprzyjać nie tylko bezpieczeństwu indywidualnych gospodarstw rolnych, ale także regionalnemu bezpieczeństwu energetycznemu – podkreślił podczas inauguracji programu Agroenergia minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka. – Odnotujemy jeszcze jedną korzyść z programu: inicjatywy z pewnością zmniejszą krajową emisję gazów cieplarnianych do atmosfery, a na tym efekcie zależy nam z kilku powodów. Najważniejszy z nich to nasze zdrowie, czasem wręcz życie. Kolejne to konieczność realizacji celów wyznaczonych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu oraz szukanie rozwiązań, które połączą na polskiej wsi ekologię z ekonomią – dodał.
Agroenergia – dwa nabory, jeden cel
Pierwsza część programu dotyczy dofinansowania do mikroinstalacji fotowoltaicznych i wiatrowych oraz pomp ciepła o mocy powyżej 10 kW, lecz nie większej niż 50 kW, w tym także instalacji hybrydowych oraz magazynów energii elektrycznej jako instalacji towarzyszącej zwiększającej autokonsumpcję energii w miejscu jej wytworzenia. Ta część będzie wdrażana przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Natomiast druga część programu obejmuje dofinansowania do powstania biogazowni rolniczych wraz z towarzyszącą instalacją wytwarzania biogazu rolniczego oraz małych elektrowni wodnych, a także towarzyszących im magazynów energii. Realizacją tej części Agroenergii zajmie się Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zasadniczy cel obydwu części programu jest jeden – zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych w sektorze rolniczym.
O dofinansowanie na realizację założeń programu w obydwu przypadkach mogą starać się osoby fizyczne, właściciele lub dzierżawcy nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych wynosi pomiędzy 1 ha a 300 ha. Przed złożeniem wniosku o udzielenie dofinansowania muszą oni co najmniej rok prowadzić osobiście gospodarstwo rolne. Składać wnioski mogą też osoby prawne – właściciele lub dzierżawcy nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych wynosi pomiędzy 1 ha a 300 ha i którzy przez co najmniej rok prowadzą działalność rolniczą lub działalność gospodarczą w zakresie usług rolniczych. Jest o co walczyć, bo program Agroenergia realizowany jest od 2019 roku, a jego łączny budżet wraz z naborem, który odbył się w 2019 r., wynosi 200 mln zł (153,4 mln zł na dotacje, a 46,6 mln zł na pożyczki).
Część I – Mikroinstalacje, pompy ciepła i towarzyszące magazyny energii
W przypadku pierwszej części programu koordynowanej przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowanie i dodatki można otrzymać na przedsięwzięcia polegające na zakupie i montażu:
- Instalacji fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej większej niż 10 kW oraz nie większej niż 50 kW.
- Instalacji wiatrowych o zainstalowanej mocy elektrycznej większej niż 10 kW oraz nie większej niż 50 kW.
- Pomp ciepła o mocy większej niż 10 kW oraz nie większej niż 50 kW (złożenie wniosku jest uwarunkowane wcześniejszym przeprowadzeniem audytu energetycznego, który rekomenduje wnioskowany zakres przedsięwzięcia).
- Instalacji hybrydowej – fotowoltaika wraz z pompą ciepła lub elektrownia wiatrowa wraz z pompą ciepła, sprzężone w jeden układ (dofinansowaniu podlegają również instalacje hybrydowe o sumarycznej mocy urządzeń wytwórczych powyżej 50 kW, przy czym moce poszczególnych jednostek wytwarzania energii nie mogą przekraczać 50 kW). W tym przypadku złożenie wniosku jest uwarunkowane wcześniejszym przeprowadzeniem audytu energetycznego, który rekomenduje zastosowanie pompy ciepła.
Wymienione inwestycje mają służyć zaspokajaniu potrzeb energetycznych wnioskodawcy w miejscu prowadzenia działalności rolniczej.
Dofinansowanie obejmuje też zakup i montaż towarzyszących magazynów energii dla instalacji z punktów 1, 2 i 4. Warunkiem jego uzyskania jest obligatoryjna realizacja inwestycji dotyczącej zakresu przedsięwzięć określonych w powyższych podpunktach (zakup i montaż).
Na jakie wsparcie można liczyć w I części programu Agroenergia?:
- Dofinansowanie będzie udzielane w formie dotacji do 20% kosztów kwalifikowanych, w szczególności:
– dla instalacji o mocy od 10 do 30 kW do 20%, nie więcej niż 15 tys. zł,
– dla instalacji o mocy od 30 do 50 kW do 13%, nie więcej niż 25 tys. zł. - Dla przedsięwzięć dotyczących budowy instalacji hybrydowej (fotowoltaika wraz z pompą ciepła lub elektrownia wiatrowa wraz z pompą ciepła, sprzężonej w jeden układ) dofinansowanie wyliczane będzie na podstawie mocy zainstalowanej każdego urządzenia osobno oraz przewiduje się dodatek w wysokości 10 tys. zł.
- Dofinansowanie do 20% kosztów kwalifikowanych dla towarzyszących magazynów energii, przy czym koszt kwalifikowany nie może wynosić więcej niż 50% kosztów źródła wytwarzania energii. Warunkiem udzielenia takiego wsparcia na magazyn energii jest zintegrowanie go ze źródłem energii, które będzie realizowane równolegle w ramach projektu.
Pierwsza część programu realizowana będzie do 2027 roku. Nabór prowadzony jest od 1 października br. do wyczerpania środków. Wnioski można składać za pośrednictwem Portalu Beneficjenta danego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (w tym przypadku w Katowicach). Tam można wypełnić i złożyć aktywny wniosek w formie elektronicznej za pomocą skrzynki podawczej, a następnie należy wydrukować wypełniony formularz wniosku, podpisać i dostarczyć wraz z załącznikami do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach przy ul. Plebiscytowej 19. Dopuszcza się złożenie wniosku jedynie w wersji elektronicznej pod warunkiem złożenia wniosku poprzez Portal Beneficjenta, a następnie poprzez ePUAP przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym. Szczegółowe informacje w sprawie składania wniosków można znaleźć na stronie internetowej https://www.wfosigw.katowice.pl/.
Co ważne dla przyszłych beneficjentów – inwestycji nie można rozpocząć przed dniem złożenia wniosku do WFOŚiGW (liczy się data wpływu). Należy się więc wstrzymać z zamówieniem lub zakupem urządzeń (pomp ciepła, magazynów i innych instalacji), a także zawarciem umowy na ich montaż lub zlecenie tego montażu w innej formie. Dofinansowanie będzie wypłacane w formie refundacji poniesionych kosztów po zakończeniu przedsięwzięcia, czyli po przyłączeniu mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej oraz zawarciu umowy kompleksowej z przedsiębiorstwem energetycznym, a w przypadku przedsięwzięć dot. pompy ciepła, magazynów energii oraz systemów off-grid (fotowoltaika) po uzyskaniu protokołu odbioru.
Część II – Biogazownie rolnicze i małe elektrownie wodne
Większej samodzielności energetycznej w polskich gospodarstwach rolnych służyć ma także druga część programu Agroenergia. W ramach niej realizowane mogą być przedsięwzięcia polegające na zakupie i montażu biogazowni rolniczych wraz z towarzyszącą instalacją wytwarzania biogazu rolniczego (o mocy do 500 kW) oraz małych elektrowni wodnych o mocy do 500 kW i towarzyszących im magazynów energii. Wydaje się, że to słuszny kierunek, jeżeli chodzi nie tylko o alternatywną produkcję energii w gospodarstwach rolniczych, ale także częściowe rozwiązanie problemu ilości produkowanych odpadów rolnych (biogaz powstaje między innymi właśnie z nich). Jeszcze w 2018 roku według Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w Polsce funkcjonowało 95 biogazowni rolniczych. Liczba ta stopniowo rośnie, bo dziś jest ich 109.
Dofinansowanie udzielane będzie w formie pożyczki i może sięgnąć nawet do 100% kosztów kwalifikowanych, natomiast dofinansowanie w formie dotacji wyniesie do 50% kosztów kwalifikowanych.
Wysokość dotacji jest uzależniona od mocy instalacji powstałej elektrowni wodnej lub biogazowni rolniczej i może wynieść:
- moc do 150 kW – dotacja do 1,8 mln złotych,
- moc od 150 do 300 kW – dotacja do 2,2 mln złotych,
- moc od 300 do 500 kW – dotacja do 2,5 mln złotych.
Dofinansowanie w formie dotacji może wynieść do 20% kosztów kwalifikowanych dla towarzyszących magazynów energii. Warunkiem udzielenia wsparcia jest zintegrowanie ich ze źródłem energii, które będzie realizowane równolegle w ramach projektu.
Należy uwzględnić maksymalny jednostkowy koszt kwalifikowany dla każdego rodzaju instalacji wytwarzania energii:
- do 150 kW – do 30 tys. zł/kW,
- od 150 do 300 kW – do 25 tys. zł/kW,
- od 300 do 500 kW – do 20 tys. zł/kW.
Wnioski o udzielenie dofinansowania w formie pożyczki lub dotacji na budowę biogazowni rolniczych i małych elektrowni wodnych należy składać elektronicznie za pośrednictwem Generatora Wniosków o Dofinansowanie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy użyciu podpisu kwalifikowanego lub za pomocą profilu zaufanego wnioskodawcy bądź osoby upoważnionej w terminie do 20.12.2021 r. lub do wyczerpania alokacji środków.
JO